Tuyệt chiêu đọc hiểu và phân tích báo cáo tài chính để đầu tư sao cho đúng

Tôi sẽ không viết các chỉ số tài chính cơ bản nữa vì các bạn đa phần học phân tích cơ bản đều nắm được các chỉ số tài chính cơ bản của doanh nghiệp. Thay vào đó tôi sẽ đi sâu vào các điểm mấu chốt trên BCTC gồm: Bảng cân đối kế toán - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh - Báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

@@@ Bảng cân đối kế toán (các mục cần chú ý khi xem BCTC doanh nghiệp)

1. Tiền và các khoản tương đương tiền qua các năm có tăng lên không (cho thấy khả năng làm ra tiền của doanh nghiệp).

2. Các khoản phải thu của khách hàng/Doanh thu: Càng cao cho thấy doanh nghiệp bị chiếm dụng vốn càng nhiều hoặc Doanh thu bị xào nấu, tệ hơn là phải thu nhưng không biết đến bao giờ mới thu được.

3. Trả trước người bán ngắn dài hạn: Nếu như trả trước thật thì đây không phải là một hành động khôn ngoan. Còn tệ hơn đây là một nghiệp vụ bút toán chuyển tiền ra ngoài nếu các kỳ sau thấy trích lập dự phòng.

4. Phải thu về cho vay ngắn dài hạn: Xem thuyết minh BCTC là cho ai vay và bao giờ thu được? Nếu mập mờ thì doanh nghiệp đang bị chiếm dụng vốn.

5. Đầu tư tài chính dài hạn (liên kết đơn vị khác) nếu có lãi trên 9-10%/năm thì tốt. Còn thấp hơn lãi ngân hàng, hoặc xấu hơn là lỗ thì khả năng doanh nghiệp chuyển tiền ra ngoài là rất cao.

6. Tài sản ngắn hạn dài hạn khác (các khoản tạm ứng) những khoản này rất mập mờ cần xem thuyết minh BCTC cho rõ.

7. Nợ phải trả qua các năm tăng chi phí tài chính sẽ tăng trong tương lai, sau khi nợ tăng thì tổng tài sản sẽ tăng ROA giảm nếu doanh thu và lợi nhuận không tăng tương xứng. Sử dụng vốn không hiệu quả.

8. Hàng tồn kho quá nhiều, liên tục tăng qua các năm. Tăng nhanh hơn cả tốc độ doanh thu báo động đỏ.

9. Chứng khoán kinh doanh: Thường các doanh nghiệp trích lập lỗ khoản này, nói thật ra cho dù có lãi mình nhỏ lẻ cũng không bít được. Nên đối với các doanh nghiệp mà mang tiền đi đầu tư chứng khoán thì anh/chị nên cẩn trọng.

10. Khoản xây dựng cơ bản dở dang anh/chị kéo xuống thuyết minh BCTC xem nó là dự án gì, đôi khi dự án bằng con muỗi doanh nghiệp vẽ ra thành con bò. Ví dụ 100 tỷ nói lên 1000 tỷ (mình không đến tận nơi nên không thể kiểm chứng được).

Trên đây là những điểm đáng lưu ý khi xem Bảng Cân đối kế toán của một doanh nghiệp.

@@@ Báo cáo hoạt động kết quả kinh doanh

Khi nhìn vào báo cáo hoạt động kết quả kinh doanh thì cái đầu tiên mình cần nhìn là mức độ rủi ro của doanh nghiệp, đối với các đối thủ cùng nghành, sau đó mới xem xét chất lượng lợi nhuận.

Một công ty mà có biên lợi nhuận gộp thấp (10-12%) thường kéo theo rủi ro lớn về thị phần, nếu như đối thủ cạnh tranh tăng chiết khấu lên, hạ giá thành xuống thì doanh nghiệp mà có biên lợi nhuận gộp thấp sẽ mất thị phần...vv

Sau đó chúng ta mới đi xem xét lợi nhuận: Lợi nhuận có đến từ hoạt động kinh doanh chính không, hay đến từ hoạt động tài chính. Và lợi nhuận này có bền vững không? Thứ 2 là rủi ro tài chính: lợi nhuận trước thuế và lãi vay/ chi phí lãi vay.

Nắm được kỹ thuật đọc, phân tích báo cáo sẽ giúp NĐT có quyết định đúng đắn khi đầu tư.

@@@ Dòng tiền hoạt động kinh doanh là gi? Vì sao lại quan trọng?

Tôi xin lấy một ví dụ cụ thể như sau:

Bạn có 10.000.000 đồng khởi nghiệp bằng việc bán Quần bò:

Vòng 1:

Nhập về 1 loại Quần tây 50 cái, size 26,27,28,29 và 30, mỗi size 10 cái

Giá vốn: 200k/cái. Giá bán: 250k/cái. Lời 50k/cái.

Bạn bán được 40 cái, còn lại 10 cái.

Thu về: 10.000.000 đồng. Lời 2.000.000, tồn kho 2.000.000 đồng

Vậy chúng ta nhìn thấy lợi nhuận nằm hết ở hàng tồn kho

Vòng 2:

Nhập tiếp lô Quần tây thứ 2, số lượng 50 cái.

Lần này bạn bán được 30 cái tồn thêm 20 cái là 30 cái.

30 cái bán được thu về: 7.500.000 đồng. Lời 1.500.000 đồng. Tồn kho: 6.000.000 đồng sau 2 lần lấy hàng mình chỉ còn 7.500.000, tổng lời 3.500.00 đồng. Nhưng thực tế nằm hết ở hàng tồn kho 6.000.000 đồng.

Vòng 3:

Nhập tiếp lô Quần tây thứ 3 là 60 cái

Bạn bắt đầu phải đi vay 4.500.000 đồng để mua đủ.

Thật không may, lần này bạn chỉ bán được 30 cái, thu về 7.500.000 đồng lãi 1.500.00 đồng.

Mấy cái trước bị lỗi mốt, và size quá nhỏ, chẳng ai mua. Tổng tồn 10 20 30= 60 cái, tồn 12.000.000 đồng và vẫn đang nợ 4.500.000 đồng.

Vậy là 3 vòng đã qua, bạn còn cầm trong tay 7.500.00 đồng, nợ 4.500.00 đồng, lời ghi nhận 5.000.000 đồng nhưng nằm ở hàng tồn lúc này lên đến 12.000.000 đồng.

Bài toán lúc này bạn bị thiếu hụt dòng tiền, vì lợi nhuận nằm tất cả hàng tồn kho mất rồi. Nó lỗi mốt, size nhỏ, và giảm giá trị, muốn bán được bạn phải thanh lý để thu tiền về, có khi phải bán lỗ.

Muốn tiếp tục duy trì kinh doanh, bạn phải vay thêm nợ là 2.500.000 đồng nữa cho vòng tiếp theo, đến vòng sau là cụt vốn... Và có thể sẽ tiếp tục thiếu hụt dòng tiền trầm trọng thêm nữa.

Lợi nhuận 5.000.000 đồng nghe có vẻ thực tế nhưng thật ra nó đang nằm ở các khoản hàng tồn kho, bây giờ hàng lỗi mốt và lỗi size, có khi cần phải bán rẻ đi thu hồi vốn. Tương tự, đối với Khoản phải thu của Doanh nghiệp cũng vậy, nếu việc bán hàng ghi nhận doanh thu nhưng không thu được tiền.

Sau đó, bạn phải phải đi vay nợ. Lấy cái phải trả lãi (là vay nợ) đi tài trợ cho cái không được nhận lãi (khoản phải thu hay tồn kho).

Bài toán dòng tiền hoạt động kinh doanh luôn là một bài toán nan giải đối với tất cả các nhà quản trị và điều hành doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh diễn tiến phức tạp như hiện nay.

Trên thị trường chứng khoán mình đọc rất nhiều báo cáo tài chính của các doanh nghiệp và rút ra được những kinh nghiệm sau:

Doanh nghiệp đôi khi có doanh thu có lợi nhuận nhưng chưa chắc đã có dòng tiền, càng tăng trưởng nhanh thì càng nợ, gánh nặng chi phí lãi vay đè lên doanh nghiệp, một khi gặp nền kinh tế xấu, hay có biến số lớn thì doanh nghiệp có khả năng phá sản...

Có những doanh nghiệp doanh thu và lợi nhuận đi lùi, nhưng lại sống rất khỏe. Vì họ chiếm dụng vốn từ các nhà cung cấp, họ quản trị được dòng tiền, họ có chính sách thu hồi công nợ tốt...

Vì vậy, các NĐT hãy luôn cẩn trọng với các doanh nghiệp có Dòng tiền Hoạt động kinh doanh ÂM, và hãy tìm hiểu mô hình hoạt động kinh doanh của chính doanh nghiệp.

Nguyễn Văn Chiến - Chuyên gia tư vấn tài chính tại MOSS và 24Hmoney

nguồn Danviet --- https://danviet.vn/tuyet-chieu-doc-hieu-va-phan-tich-bao-cao-tai-chinh-de-dau-tu-sao-cho-dung-5020202365593711.htm