Chuyện ngắn: Mua cổ phiếu cho tuổi già

Trích và bình luận thêm từ tác phẩm huyền thoại "Where are the customers' yatchs?", 1940, của ngài Fred Schwed Jr.

Một ngày buông mình trên ghế đọc lại tác phẩm huyền thoại "Where are the customers yatchs?" của ngài Fred Schwed Jr., tự nhiên chúng tôi bắt gặp một mẩu chuyện vui về vay nợ margin thâm sâu vô cùng. Chuyện được ông kể lại ở giai đoạn khủng hoảng 1929 ngày ấy tại Hoa Kỳ:

"Những người Mỹ chúng ta ngày ấy coi đầu cơ đòn bẩy bằng margin (margin trading) là một phát minh vĩ đại. Ta luôn tư duy rằng việc đầu tiên mà một người cần làm với căn nhà của anh ta chính là: đem đi thế chấp (mortgage) nó. Ta cho rằng nếu với lãi suất chỉ 6% hoặc xấp xỉ hơn một chút trên căn nhà thế chấp, mà một người không làm ăn gì nổi để kiếm ra nhiều hơn vậy, thì tốt nhất nên nghỉ hẳn khỏi việc kinh doanh đi!

Rồi ta nghĩ đầu cơ cổ phiếu bằng margin cũng vậy! Nếu ta bỏ ra 1,000 mỹ kim để mua được 100 cổ phiếu của United Steel, thì chẳng phải ta sẽ tốt hơn nhiều nếu cùng bỏ số tiền như vậy, và mua được hẳn 200 cổ phiếu United Steel nhờ vay margin hay sao?

Xin thưa là không! Tôi chẳng có cách gì để thuyết phục được quý vị ngoài việc khuyến nghị một câu rằng: hãy thử vay margin đi! Hãy dùng tiền thật, đầu cơ thật với số vốn của chính mình làm ra, để bạn hiểu rằng mất một lượng tiền lớn sẽ cảm thấy như thế nào. Có những thứ mà ta không thể giải thích đầy đủ bằng lời, hay bằng hình ảnh cho một người còn trinh tiết được (!)

Dù hiện nay tiêu chuẩn vay margin đã được siết chặt hơn, ta vẫn thấy rất nhiều các khách hàng cá nhân đi lùng hết hãng môi giới này đến hãng môi giới khác, để tìm ra nơi mua được nhiều cổ phiếu nhất với số vốn bỏ ra ít nhất. Khi họ tìm ra được rồi, thì thay vì giàu có nhanh chóng như họ mong muốn, dường như họ chịu sự thua lỗ đau đớn ngay lập tức với cái thói liều lĩnh của mình trong giai đoạn thị trường giá giảm. Cũng như Mr. Eddie Cantor từng kể lại tình huống của mình với hãng môi giới Goldman Sachs nhiều năm trước: "Họ bảo tôi mua cổ phiếu này cho tuổi già đi. Quả thật đúng như vậy! Chưa đầy vài tuần, tôi đã biến thành một lão già không hơn không kém!"

Câu chuyện vui trên của phố Wall cách đây hằng trăm năm ngẫm lại đến ngày nay vẫn chẳng có gì khác. Chúng ta thấy phổ biến trên thị trường như thế nào khi nhiều cá nhân "mê muội" đã tin vào các cổ phiếu làm giàu nhanh chóng, đầu cơ bằng nợ vay, dẫn đến bị margin call, bạc tóc, trầm cảm. Chúng tôi từng chứng kiến nhiều người quen trên sàn đột nhiên biến mất, số thì nghỉ hẳn, số còn lại thì lâm vào tình cảnh bế tắc nghiêm trọng chỉ vì sự bất cẩn nhất thời của mình...

Sau câu chuyện này, ta mới ngộ ra được 2 bài học lớn: (1) Không bao giờ nên vay nợ nóng margin để đầu cơ hòng làm giàu nhanh chóng, ta càng hối hả, ta sẽ càng nhanh chóng thất vọng (2) Luôn cẩn trọng với những ý tưởng/lời khuyên/cơ hội miễn phí từ các hãng môi giới chứng khoán hay bất kỳ người nào - bởi lẽ ta nên hiểu rằng vì động cơ gì mà họ lại mời chào ta như vậy?

Nếu chúng ta không muốn trở nên già cả nhanh chóng, thì hãy tự xây dựng hệ thống phân tích của riêng ta, và tự thân vận động trên thị trường một cách độc lập. Cũng như ngài Benjamin Franklin từng căn dặn: "Nếu chẳng hạn con có một người đầy tớ trung thành và một người đầy tớ con thích: thì hãy tự phục vụ lấy bản thân con đi!"

--- AtoZstock ---

--- 7 tiêu chí lựa chọn cổ phiếu theo phương pháp CANSLIM

--- Bạn là người rất thông minh nhưng thực tế là không làm nên chuyện gì cả, nguyên nhân là bởi …

--- Lịch sử cơn sốt hoa Tulip – 1635